Klaviatura, ktorų instalujete, jest prěznačena slovačskym koristnikam, ktori hotęt pisati na svojih klaviaturah međuslovjańskym językom bez potrěby učeńja sę kakogo-nebųd́ drugogo råzklada klaviatury. Sȯdŕživaje vse, čto i standardna slovačska klaviatura na sistemah Windows XP i novějših, no pod kombinacijami s pravym Altom (AltGr) sųt dodane litery međuslovjańskogo latińskogo alfabeta, ktore na slovačskoj klaviaturě sųt dostųpne ili tęžko, ili vobće ne. Kromě togo jest na njej dodano vyše liter s diakritičnymi znakami, čto uprošćaje pisańje na najvažnějših evropskyh językah (sųt tu dostųpne praktično vse evropske dŕžavne języky i něktore druge).
Varianty klaviatury
Klaviatura jest v arhivu v dvoh verzijah:
- KBDSLMS – slovačska klaviatura s međuslovjańskymi literami pod pravym Altom. Litery s črtkojų i háčkom pod pravym Altom ne sųt, zatože na slovačskoj klaviaturě sųt relativno lėgko dostųpne mŕtve klaviše dlja tutyh diakritičnyh znakov (klaviš napravo od znaka råvnosti = črtka, toj samy klaviš s Shiftom = háček). Dljatogo najdete pod kombinacijami s pravym altom litery Å/å (AltGr+A), Ę/ę (AltGr+W), Ė/ẹ (AltGr+I), Ȯ/ȯ (AltGr+O) i Ų/ų (AltGr+U), jihne velike varianty s klavišami AltGr i Shift.
- KBDSLMSD – verzija klaviatury „s dvuznakami“. Pod pravym Altom sųt takože specialne znaky něktoryh kombinacij liter dlja bystrějšego pisańja. Na tutoj klaviaturě ne jest litera Ė/ė prěmo pod nikakym skråćeńjem, zatože uže ne jest město, itak jų napišete jedino s pomoćjų kombinacije AltGr+á (tȯčka nad literojų) i potom E/e.
Skråćeńja dvuznakov
Vsjaky dvuznak imaje tri verzije: malų, velikų i počętkovų, kde jest pŕva litera velika, druga mala (napr. na počętku izrěčeńja ili imena). Mala i velika verzija jest pod kombinacijejų osnovnoj litery s pravym Altom (velika s pravym Altom i Shiftom), počętkova na sųsědnom klavišu takože s pravym Altom:
- AltGr+Zz = DZdz, AltGr+t = Dz
- AltGr+Dd = DŽdž, AltGr+f = Dž
- AltGr+Ll = LJlj, AltGr+k = Lj
- AltGr+Nn = NJnj, AltGr+m = Nj
Izključeńjem jest ligatura IJ, ktora počętkovų verzijų ne imaje: AltGr+Ii = IJij
Znaky pod pravym Altom možete viděti na obrazah v folderu s instalacijnymi fajlami klaviatury.
Spis mŕtvyh klavišev i izměn v njih:
Objasnjeńje: Mŕtvy klaviš sam v sobě ničto ne dělaje. Kȯgda jego natisknete, slědujųći napisany znak se izměni (najčęstěje sę napiše litera s danym diakritičnym znakom).
- AltGr++ (1) = tilda (~)
- AltGr+š = cirkumfleks (^), sųt dodane litery dlja języka esperanto, litera Ŷŷ, korišćena čęsto v rusińskoj latinici i literi Ḓ i Ṱ, ktore sųt byli v staršej, råzširjenoj verziji naučnogo međuslovjańskogo pravopisa.
- AltGr+Shift+š = obråtny znak kratkosti, v hrvatskom i sŕbskom označeńje dȯlgogo padajųćego akcenta
- AltGr+č = znak kråtkosti (˘), dodana jest litera Ŭ/ŭ iz esperanta bělorusskoj latinice
- AltGr+ť = kolko nad literojų, dodane znaky: Ẹ/ẹ s literojų E, Ọ/ọ s literojų O (alternativne formy međuslovjańskoj litery Ȯ/ȯ i råzvažanoj litery Ė/ė, obě iz razširjenogo pravopisa)
- AltGr+ž = ogonek
- AltGr+ý = tųpy akcent
- AltGr+á = tȯčka nad literojų
- AltGr+í = makron (ˉ, råvna črtka nad literojų)
- AltGr+Shift+í = znak dlja vvoda rumuńskyh liter s črtkoju pod sobojų Ș/ș i Ț/ț
- AltGr+é = podvojny ostry akcent dlja madjarskyh liter Ő/ő i Ű/ű. S tutym klavišem napišete takože vyše spomnene dvuznaky na oboh klaviaturah s shodnymi literami kako v spisu vyše.
- AltGr+Shift+é = podvojny tųpy akcent, v hrvatskom i sŕbskom języku označeńje kråtkogo padajųćego akcenta
- AltGr+= = dvě tȯčky/prěglåsovańje (¨), dodane znaky Ð/ð s literojų D i Þ/þ s literojų T dlja islandskogo i faerskogo języka
- klaviš napravo od znaka råvnosti = ostry akcent (črtka nad literojų, ´)
- tutoj klaviš s Shiftom = háček (ˇ)
- tutoj klaviš s pravym Altom = cedilla (¸), dodane znaky: skandinavska ligatura Æ/æ s literojų A, francuzska ligatura Œ/œ s literojų O, skandinavska litera Ø/ø s kombinacijejų AltGr+O, litera Ʒ/ʒ s literojų Z (tutoj znak jest byl v staršem, råzširjenom međuslovjańskom naučnom alfabetu)
Vęćina diakritičnyh znakov po podvojnom natisknųt́ju napiše svojų kombinujųćų verzijų, ktorų možete dati nad kakų-nebųd́ literų. V međuslovjańskom jest to upotrěbimo glåvno pri literah D i T s ostrym akcentom na městu liter Ď i Ť. Priměr: litera D, potom podvojno klaviš ostrogo akcenta (´) = D́. Izključeńjem sųt sŕbskohrvatske padajųće akcenty, ktoryh kombinujųćų verzijų napišete pomoćjų danogo znaka i spacije (napr. AltGr+Shift+3, potom spacija = ̑). Vse druge diakritične znaky pišųt s spacijejų svojų samostojnų verzijų, napr. AltGr+4, spacija = ˘.
Tipografične znaky:
Kromě dodanyh liter najdete na klaviaturě takože něktore tipografične znaky, dobro upotrěbime pri pisańju tekstov, ktore mnogo tekstovyh editorov dodavaje samo, no ne jest tako vsegda. Niže jest spis najvažnějših iz njih, podrobněje na obrazah:
- Shift+; = ° (znak stųpnja bez možnosti kombinacije s literami)
- AltGr+; = — (dȯlžejša pauza, korišćena v něktoryh językah, v slovačskom ne tako čęsto)
- AltGr+Shift+; = ¡ (ispańsky obråtny izkrični)k
- AltGr+Shift++ = ± (plus ili minus)
- AltGr+ľ na standardnoj klaviaturě, AltGr+Shift+ž na klaviaturě s dvuznakami = ′ (znak vųglovyh minut)
- AltGr+Shift+ľ na standardnoj klaviaturě, AltGr+Shift+ý na klaviaturě s dvuznakami = ″ (znak vųglovyh sekund)
- AltGr+Shift+´ = ¿ (ispańsky obråtny znak pytańja)
- AltGr+Shift+E = £ (funt)
- AltGr+r = ® (registrovany trgovy znak)
- AltGr+Shift+r = ‰ (promila)
- AltGr+t na standardnoj klaviaturě, AltGr+J na klaviaturě s dvuznakami = ™ (trgovy znak)
- AltGr+Shift+t na standardnoj klaviaturě, AltGr+Shift+j na klaviaturě s dvuznakami = ¥ (japońsky jen ili kitajsky juan)
- AltGr+p = ’ (tipografičny apostrof), prosty apostrof (') jest byl prěměšćeny na AltGr+Shift+ň, zatože jegovo upotrěbjanje v tekstah jest nepraviľno.
- AltGr+Shift+p = ¶ (drugy znak paragrafa kromě §, dostųpnogo neposrědno na klaviaturě)
- AltGr+h = „ (otvorjeny slovačsky znak citacije)
- AltGr+j na standardnoj klaviaturě, AltGr+Shift+h na klaviaturě s dvuznakami = “ (zatvorjeny slovačsky ili otvorjeny anglijsky znak citacije)
- AltGr+k na standardnoj klaviaturě, AltGr+Shift+= na klaviaturě s dvuznakami = ” (zatvorjeny anglijsky znak citacije)
- AltGr+Shift+ô = … (tri tȯčky)
- AltGr+Shift+y = ŷ (litera upotrěbjana čęsto pri pisańju rusińskogo języka v latinici)
- AltGr+Shift+C = © (znak avtorskogo prava)
- AltGr+Shift+V = ¢ (cent)
- AltGr+Shift+, = « (otvorjeny francuzsky znak citacije)
- AltGr+Shift+. = » (zatvorjeny francuzsky znak citacije)
- AltGr+Shift+- = – (dȯlga pauza, korišćena takože v slovačskom języku)
- AltGr+Shift+spacija = spacija nedělęća linijų (znak )
Instalacija
Klaviatura råbotaje na operacijnyh sistemah Windows XP, Vista, 7, 8 i novějših. Po råzpakovańju arhiva s klaviaturojų kliknite na fajl KBDCZMS.exe ili KBDCZMSD.exe lěvym pritiskom myši. Po zakončeńju instalacije sę pojavi dialog s pritiskom “Close”, ktorym instalacijų zatvorite. Na klaviaturų sę prěključite iz slovačskoj klaviatury natisknųt́jem CTRL+Shift ili, jestli ne koristite slovačskų klaviaturų kako osnovnų, natisknųt́jem ALT+Shift. Dlja odinstalovańja kliknite na instalacijny fajl i potom na pritisk “Finish”.
Kromě instalacijnogo fajla sųt v arhivu takože žrlove fajly klc dlja programa Microsoft Keyboard Layout Creator, pomoćjų ktorogo možete klaviaturų izměniti, jestli hoćete.
Daľše međuslovjańske i međunarodne klaviatury
Daľše latinične i kirilične klaviatury s međuslovjańskymi znakami i ne toliko najdete tu.
Kontakt
Jestli imajete problemy, pytańja ili mysli, kako klaviaturu ješče ulěpšiti, napišite mi, s radost́jų vam odgovorjų.
Avtor klaviatury: Roberto Lombino jr.